In De Standaard van 2 maart verzetten de bisschoppen zich tegen de uitbreiding van het recht op euthanasie naar mensen met een ongeneeslijke onomkeerbare hersenaandoening, zoals dementie. Daarbij worden polariserende, zelfs provocerende uitspraken niet geschuwd. Of hoe noem je anders het ‘elimineren van dementerenden’? Eén ding is zeker: dit helpt het debat niet vooruit.
De kerkleiders stellen dat de grenzen van de euthanasiewet nu reeds systematisch afgetast worden en zelfs overschreden. Daarom willen zij meer middelen voor mantelzorgers en palliatieve zorg. Laat dat nu net zijn waarvoor ook ik pleit. Ook ik vind dat een beschaafde maatschappij moet zorgen voor wie dat zelf niet meer kan en dat we meer middelen moeten besteden aan onderzoek naar dementie. Alleen, het ene sluit het andere niet uit: een geciviliseerde samenleving geeft mensen ook de kans om over hun eigen leven te beschikken.
Dat de grenzen van de euthanasiewet steeds verder opgerekt worden is een fabeltje. Een andere – mijn excuses voor het woordgebruik - dooddoener is het ‘hellend vlak’ dat zou ontstaan door een verruiming. Het tegendeel is zelfs waar, want de wet legt aan artsen veel meer zorgvuldigheid op dan vroeger. Uit de praktijk blijkt dan ook dat het aantal gevallen van euthanasie niet hand over hand toeneemt. En dat palliatieve sedatie zich zelfs meer in de schemerzone bevindt…
Volgens de bisschoppen is verlies van autonomie niet hetzelfde als verlies van menselijke waardigheid. Dat klopt natuurlijk. Maar toch is die uitspraak wat kort door de bocht. Want deze discussie gaat helemaal niet over het verlies van autonomie, maar over onomkeerbaar en compleet wilsonbekwaam zijn. Wat dan 'waardig' is, mag toch iedereen zelf uitmaken? Niemand mag gedwongen worden verder te leven in een conditie die hij zelf onwenselijk acht.
Overigens: velen vinden de wet nu onrechtvaardig omdat wie onbewust is wel recht heeft op euthanasie, maar wie wilsonbekwaam werd niet. Nochtans kan je wel beslissen dat je geen levensverlengende therapie, operaties of sondevoeding wenst eenmaal je dement bent. Waarom dan dit verschil? Waarom mag je niet wettelijk bepalen wanneer je niet meer verder wil? Ik hoorde nog geen overtuigende argumenten.
Uiteraard vraagt een verruiming van de euthanasiewet nog wat denkwerk. Zo moet men de definitie van 'wilsonbekwaamheid' verder preciseren, en medische criteria vastleggen. En men dient te sleutelen aan de wilsverklaring. Professor Herman Nijs lanceerde alvast een interessante voorzet: pas de wet op de wilsverklaring aan, schrijf één of twee verplichte herhalingen in en maak de wilsverklaring daarna definitief.
Vandaag blijkt duidelijk dat een algemene visie op het levenseinde nodig is. Daarom moeten we blijven ijveren voor een uitbreiding van het recht op euthanasie, waarbij het zelfbeschikkingsrecht centraal staat.
