De hoofddoekendiscussie is terug van nooit weggeweest. Een HEMA-medewerkster zag haar contract niet verlengd omdat klanten kloegen over haar hoofddoek. NVA en MR roepen op om religieuze symbolen te weren uit het parlement. En nu is er de lang verwachte uitspraak van het Grondwettelijk Hof: het gemeenschapsonderwijs is wel degelijk bevoegd om het dragen van levensbeschouwelijke tekenen te regelen. Als de Raad van State groen licht geeft kan het algemeen hoofddoekenverbod in het GO! op 1 september effectief ingaan.
Voor alle duidelijkheid: ik ben zelf een koele minnaar van de hoofddoek. Meisjes en vrouwen hoeven zich immers niet te schamen voor hun uiterlijk. Als mannen zich niet kunnen beheersen omwille van weelderige lokken is dat hún probleem. Toegeven aan seksisme of machogedrag kan je bezwaarlijk progressief of emancipatorisch noemen. Bovendien sta ik als vrijzinnige vaak te kijken van het belang dat godsdienst of religieuze symbolen wordt toegedicht. In naam van God of de profeet kom je met de meest waanzinnige uitspraken weg. Tornen aan het geloof weegt nog steeds veel zwaarder dan raken aan een niet-confessionele levensbeschouwing. En dat ruim 200 jaar na de Franse Revolutie...Maar moeten we daarom overgaan tot een hoofddoekenverbod in alle gemeenschapsscholen? Wat hopen we daarmee te bereiken? Dit is alleen maar koren op de molen van extremisten van allerlei slag.
Je kan natuurlijk kiezen voor een strikte neutraliteit in de klas: geen hoofddoek, geen kruisje, geen T-shirt van Che. Maar creëer je zo geen namaakwereld? Misschien onpartijdig maar wat leer je op die manier? Vormt een school niet beter een spiegel van onze diverse maatschappij? Een samenleving waarin iedereen zich thuis kan voelen, met een breed gamma aan visies en opvattingen. Zolang het niet gaat om extremen uiteraard.
Tieners zijn op zoek naar hun identiteit, altijd en overal. Uiterlijk en imago spelen hierin een essentiële rol. Om zich te onderscheiden of om erbij te horen. En zoals elke ouder weet werkt verbieden als een rode lap op een stier. Dat geldt voor piercings en hanenkammen maar net zo goed voor hoofddoeken. Hoofddoeken zijn geen gevaar voor de democratie, fundamentalisme wel. Als er achter die doek geen extremistische standpunten schuil gaan is er geen reden tot paniek. En een hoofddoek wordt natuurlijk ook een probleem wanneer er druk is om die te dragen, of als een school alleen nog maar meisjes met een hoofddoek telt. In die gevallen moet je maatregelen nemen. Want zeker in het gemeenschapsonderwijs moeten mensen van alle overtuigingen terecht kunnen.
Hoofddoeken bannen op alle scholen is echter een brug te ver. Je schiet dan met een kanon op een mug. Een gezonde mix van leerlingen uit verschillende hoeken van de samenleving heeft alleen maar voordelen. Jongeren krijgen zo alle kansen om te discussiëren en wat van elkaar op te steken.
Nog even iets over die 2 andere nieuwsfeiten. Mensen ontslaan omwille van uiterlijke kenmerken kan natuurlijk niet. Dit lijkt een krampachtige middenstandersreflex: de klant is koning, al vertelt hij de grootste onzin. Winstbejag primeert op ethische principes. En zoals steeds worden vooral de grootste roepers gehoord.
Neutraliteit eisen van parlementaire medewerkers is al helemaal absurd. Het halfrond is de plaats bij uitstek waar over ideeën, visies en wereldbeschouwingen wordt gediscussieerd. Waardenvrije politici zijn als veganistische slagers, om een beeld te gebruiken dat Bart De Wever begrijpt: misschien sympathiek, maar je hebt er weinig aan. Volksvertegenwoordigers worden echt niet uit hun lood geslagen door een meisje met een hoofddoek. De roep om religieuze symbolen te verbieden is dan ook niet meer dan een zoveelste staaltje van plat populisme. Tenzij het de NVA menens is, wat veel beangstigender zou zijn. Dan stevenen we echt af op een Brave New World.
Stelt de hoofddoek dan geen enkel probleem? Misschien toch wel. Onze persoonlijkheid is erg complex. We zijn allemaal man of vrouw, homo of hetero, gelovig of net niet. Een boeiende puzzel die we elke dag opnieuw leggen. Als we één aspect alles laten overheersen doen we onszelf tekort. Wie zijn toekomst vergooit omwille van een - overigens omstreden - religieus gebod legt volgens mij dan ook de verkeerde prioriteiten. Je school- of jobkeuze laten afhangen van een dresscode is niet bepaald verstandig.
Allochtonen hebben het in onze samenleving niet onder de markt. Ze kampen met een grotere schoolachterstand, en lopen meer kans op werkloosheid en armoede. Problemen die we dringend moeten aanpakken. Maar debatteren over symbolen vergt natuurlijk minder moed.
